• Kalendarium wydarzeń
  • Licznik Odwiedzin

    Odwiedzin wszystkich 537824
    Odwiedzin dzisiaj: 384

Cios mamuta

  • Zdjęcie-mamut0.jpg
  • Zdjęcie-mamut1.jpg
  • Zdjęcie-mamut2.jpg

Niewątpliwie najstarszym eksponatem znajdującym się w Muzeum Regionalnym w Bełchatowie jest fragment ciosu mamuta.
Podczas prac na terenie odkrywki Kopalni Węgla Brunatnego “Bełchatów” kilkakrotnie natrafiono na szczątki mamutów. Były to najprawdopodobniej jedne z najstarszych zwierząt tego gatunku odnajdywane na terenie ziem polskich.
Mamuty występowały w Europie, północnej Azji i Ameryce Północnej w plejstocenie.

Prezentowany na fotografiach cios znaleziony przypadkowo w r. 1982 na terenie KWB, (rejon Buczyna-Chojny) na głębokości ok. 50 m od powierzchni.
Wyróżnia się on spośród innych tego typu odkryć, nacięciami interpretowanymi jako celowe dzieło rąk ludzkich. Jak napisał archeolog z piotrkowskiego Muzeum p. Mirosław Szukała "Nacięcia te w postaci krótkich kresek ułożone są w trzech grupach, w dwóch miejscach towarzyszą im niewielkie plamy czerwonej farby – ochry. Cios datowany jest na podstawie badan geologicznych na okres interstadialny zlodowacenia środkowopolskiego, czyli ok. 260 000 lat temu. Bardziej szczegółowe badania ciosu nie
zostały jeszcze opublikowane. Jeżeli dotychczasowe ustalenia badaczy zostaną potwierdzone, to mamy tutaj do czynienia z jednym z najstarszych w Polsce i unikalnym w skali Europy środkowej znaleziskiem. Znalezisko to świadczy jednocześnie o dwóch zjawiskach: po pierwsze o tym, że już w okresie zlodowacenia środkowopolskiego na tereny Polski środkowej mogli docierać paleolityczni łowcy; po drugie, na skutek osadowej działalności lodowca odkrycie tak starych znalezisk jest możliwe jedynie w niecodziennych warunkach, np. takich, jakie zaistniały na odkrywce" .

W Europie Środkowej w okresie Plejstocenu występowały cztery gatunki trąbowców (Proboscidea): słoń południowy (Mammuthus meridionalis), słoń leśny (Palaeoloxodon antiquus), mamut stepowy (Mammuthus trogontherii) oraz mamut włochaty (Mammuthus primigenius).

Na terenie Polski do dnia dzisiejszego znaleziono szczątki trzech gatunków plejstoceńskich słoni: - słonia leśnego, mamuta stepowego oraz mamuta włochatego.
Słoń leśny (Palaeoloxodon antiquus) znany jest z kilkunastu stanowisk zlokalizowanych na terenie całej Polski. Za najciekawsze należy uznać znaleziska dużych fragmentów szkieletów z Warszawy i Ciechanowa oraz znalezisko z 1984 roku - niemal kompletny szkielet odkryty w kopalni węgla brunatnego w Jóźwinie koło Konina. Słoń leśny pojawił się w Europie w interglaciale Cromerian, najmłodsze jego znaleziska pochodzą z interglacjalu eemskiego. Gatunek ten związany z ciepłym klimatem, żył w lasach.

Mamuty żyły w stepotundrze w strefie klimatu umiarkowanego chłodnego na przedpolu lądolodu. Mieszkały w stadach i dożywały przeciętnie 70 lat.
Były to zwierzęta nieco większe od współczesnego słonia azjatyckiego. Osiągały wysokość w kłębie do 3,5 – 4 metrów i ważyły nawet do ośmiu ton.
Od słoni mamuty różniły się nieco wyglądem. Miały krótszy i owłosiony ogon oraz inną budowę zakończenia trąby. Przed panującym mrozem chroniła je gruba warstwa tłuszczu pod skórą, która dochodziła nawet do 9 centymetrów oraz długowłose (do około 90 cm), rudobrunatne futro  podścielone gęstą sierścią. Zęby tych zwierząt przystosowane były do rozcierania twardego pożywienia roślinnego. Mamuty posiadały dwie generacje  siekaczy (ciosy) i sześć generacji zębów policzkowych. Specjalny garb na grzbiecie wypełniony był tłuszczem – w ten sposób mamuty gromadziły zapasy na okres zimy.
Ciosy mamutów osiągały przeciętnie długość od 2,4 do 2,7 metra i ważyły do 45 kg. Były one łukowato wygięte i skręcone w płaszczyźnie poziomej. Służyły do zdobywania pokarmu, prawdopodobnie umożliwiały wydobywanie pokarmu spod śniegu oraz do obrony.
Mamuty były zwierzętami bardzo cennymi dla prahistorycznych łowców, nie tylko jako źródło pożywienia, ale także ze względu na kości, z których wykonywano między innymi narzędzia, ozdoby i broń. Ważnym surowcem było również futro służące do wykonywania i ocieplenia schronień oraz wyrobu ubrań. Najczęściej zastawiano na mamuty sidła w postaci zamaskowanej trawą i mchem jamy wykopanej w ziemi, do której zwierze wpadało, a następnie było zabijane oszczepami, kamieniami i maczugami.

Ostatnie mamuty wymarły prawdopodobnie około 4,5 tysiąca lat temu.

Opracowała: Anetta Jedynak-Stępnik

 

Literatura:

*       M. Szukała "Pradzieje Bełchatowa i okolic - stan badań i zarys historii osadnictwa", [w:] Bełchatów Szkice z dziejów miasta. [pod red. D. Rogut], Piotrków Tryb. 2005, s. 29.
*       K. Cyrek, P. Marosik, "Znalezisko ciosu mamuta z Bełchatowa, woj. piotrkowskie, "Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi" 1984 (1986), nr 31, s. 29-40.

 

MUZEUM REGIONALNE W BEŁCHATOWIE © 2024
Powered by Quick.Cms | Webmaster by Strony o Sztuce